Anwar Ibrahim sudah lama memperjuangkan perubahan sebelum menjadi perdana Menteri sekali lagi. Namun begitu, terdapat perkara yang beliau tidak sanggup melaksanakan perubahan yang terlalu drastik, iaitu pelantikan politik dalam jawatan GLC dan agensi berkaitan kerajaan. Ini walaupun Janji ke-22 dalam manifesto PH pada pilihan raya umum lalu menyatakan bahawa gabungan itu akan “memastikan pelantikan ahli lembaga pengarah ke dalam GLC nasional dan Negeri adalah dari kalangan golongan professional, dan bukan berdasarkan kaitan politik mereka.” Daripada 442 jabatan kerajaan, agensi dan GLC yang tersenarai di bawah Perintah Menteri-Menteri Kerajaan Persekutuan 2023, ahli politik daripada gabungan pemerintah Anwar memegang sekurang-kurangnya 61 jawatan lembaga pengarah.
Artikel ini akan meneliti pelantikan yang tidak dipegang oleh Menteri kabinet atau ketua Menteri atau Menteri besar kerana sesetengah entiti memerlukan mereka mempengerusikan lembaga itu, mengikut undang-undang dan peraturan Negeri masing-masing. Maklumat mengenai pelantikan ahli lembaga pengarah diperoleh dari sumber terbuka pada 22 Nov dan secara tidak sengaja boleh mencicirkan pelantikan rasmi yang tidak diumumkan. Pada 2020, pentadbiran Muhyiddin Yassin menyaksikan sekurang-kurangnya 29 ahli parlimen penyokong kerajaan mengambil jawatan GLC atau jawatan lembaga pengarah agensi.
Pelantikan daripada gabungan pemerintah Anwar menimbulkan kebimbangan terutamanya apabila menjadi milik Umno (17), diikuti PKR (15) dan Amanah (12). Pelantikan ini tidak termasuk jawatan GLC, atau jawatan agensi yang dipegang oleh Menteri kabinet. Umno terlalu banyak diwakili kerana bahagian mereka daripada 61 jawatan itu bersamaan 27.8 peratus, walaupun hanya menyumbang 17.2 peratus kerusi parti pemerintah di Dewan Rakyat. Semua pelantikan daripada Umno melibatkan sekutu rapat Presiden Umno Ahmad Zahid Hamidi. Enam pelantikan melibatkan agensi Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah – Zahid merupakan menterinya. Ahli Parlimen Parit Sulong Noraini Ahmad yang juga ketua Wanita Umno dilantik sebagai pengerusi Pihak Berkuasa Kemajuan Pekebun Kecil Perusahaan Getah (Risda) pada Mac. Pada Mei, Reezal Merican Naina Merican pula dilantik sebagai pengerusi Perbadanan Pembangunan Perdagangan Luar Malaysia, tiga bulan sebelum memenangi kerusi DUN Bertam untuk BN-Umno.
Pelantikan lain ialah bekas ahli parlimen yang berpengaruh seperti Ahmad Said, yang kini mengetuai Lembaga Kemajuan Terengganu (Ketengah), Jamil Khir Baharom, yang mengetuai Lembaga Kemajuan Kedah (Keda) dan Ahmad Shabery Cheek yang menjadi pengerusi Felda. Pelantikan Shabery pada bulan Jun merupakan satu lagi keingkaran ikrar PH. Di dalam manifesto PRU15 PH mempunyai bab bertajuk “Iltizam khusus untuk warga Felda” yang menjanjikan ahli lembaga pengarah Felda tidak akan dilantik di kalangan ahli politik. Sekutu rapat Zahid dan Setiausaha Agung Umno Asyraf Wajdi Dusuki dilantik sebagai pengerusi Majlis Amanah Rakyat (Mara), sebuah agensi berkuasa yang ditugaskan untuk mewujudkan usahawan bumiputera dan mengendalikan institusi pendidikan untuk bumiputera.
PKR parti pimpinan Anwar menduduki tempat kedua dengan sekurang-kurangnya 15 pelantikan, sekali lagi tidak termasuk Menteri kabinet. Kebanyakan yang dilantik itu dikenali sebagai penyokong setia Anwar. Antaranya enam ahli parlimen – R Ramanan (Sungai Buloh), Sim Tze Tzin (Bayan Baru), Wong Chen (Subang), Syed Ibrahim Syed Noh (Ledang), Muhammad Bakhtiar Wan Chik (Balik Pulau) dan Zahid Hassan (Wangsa Maju). Fauzi Abdul Rahman, salah seorang penyokong tegar Anwar dari Pahang, dilantik sebagai pengerusi MyHSR Corporation pada Jun.
Secara kebetulan, Farhan anak kepada Fauzi merupakan salah seorang daripada tiga setiausaha politik Anwar. Menurut orang-orang politik, Farhan yang paling berpengaruh daripada ketiga-tiga pegawai itu. Orang kepercayaan Anwar lain yang dikenali – Azman Ismail, Dr Lee Boon Chye, Dr Azman Ismail, Noor Amin Ahmad, Nor Azrina Surip dan Muhammad Nor Manuty – turut dilantik. Bahagian PKR daripada 61 pelantikan adalah lebih tinggi daripada 20.5 peratus kerusi parlimen parti itu yang membentuk kerajaan. Amanah pula terlalu banyak wakil dalam GLC dan pelantikan agensi, memegang 12 daripada 61 jawatan (19.7 peratus), walaupun hanya menyumbang 5.3 peratus kerusi kepada parti pemerintah di parlimen. Sebaliknya, DAP hanya mempunyai enam daripada 64 jawatan (9.4 peratus) walaupun menjadi parti terbesar kerajaan (26.5 peratus).
Terdapat tiga ahli parlimen DAP yang berjaya mendapat jawatan lembaga pengarah – Khoo Poay Tiong (Kota Melaka), RSN Rayer (Jelutong) dan Vivian Wong (Sandakan). Dipercayai, Charles Santiago daripada DAP dipilih sendiri oleh Anwar untuk mengetuai Suruhanjaya Perkhidmatan Air (Span) dan bukannya melalui laluan biasa sebagai calon daripada parti. Parti Pesaka Bumiputera Bersatu (PBB), yang menjadi teras Gabungan Parti Sarawak, diberikan tiga lantikan jawatan, melibatkan ahli parlimen – Richard Rapu @ Aman Anak Begri (Betong), Yusuf Abd Wahab (Tanjong Manis) dan Ahmad Johnie Zawawi ( Igan). Terdapat lapan parti dengan satu pelantikan masing-masing – Gabungan Rakyat Sabah (GRS), United Progressive Kinabalu Party (Upko), Parti Kesejahteraan Demokratik Masyarakat (KDM), Parti Bangsa Malaysia (PBM), People’s Democratic Party (PDP), MCA, Parti Rakyat Sarawak dan Parti Cinta Sabah (PCS).
Menariknya, Anifah Aman daripada PCS dilantik sebagai pengerusi Perbadanan Labuan pada Jun lalu walaupun partinya tidak mempunyai kerusi dalam DUN Sabah atau Dewan Rakyat. Pengasas Upko Bernard Dompok antara pelantikan terawal, setelah dilantik ke lembaga pengarah SME Corp pada April. Anwar didakwa memberi restu dalam lantikan Anifah dan Dompok – yang partinya mempunyai pengaruh kecil – kerana tiada satu perlantikan melibatkan ahli Warisan parti yang lebih besar dengan tiga ahli parlimen dan 14 Adun. Satu lagi pelantikan yang mengejutkan melibatkan Chua Tee Yong daripada MCA. Walaupun tidak memegang teraju utama kepimpinan parti, Chua telah dilantik ke lembaga Lembaga Lebuhraya (LLM) pada April sebagai ahli lembaga “mewakili kepentingan khusus.” Parti penyokong kerajaan tanpa sebarang jawatan, menurut kajian Malaysiakini ialah MIC, Parti Bersatu Rakyat Sabah (PBRS), Parti Rakyat Bersatu Sarawak (Supp), Parti Bersatu Sabah (PBS), Parti Solidariti Tanah Airku (Star) dan seperti yang disebut sebelum ini, Warisan. Penyelidikan tambahan oleh Tan Kah Kah dan Chua Jia Hui. Click here to read more: Bagaimana PN kongsi ‘ghanimah’
