“Siri Artikel Hari Malaysia yang Keenam: Nasib Masyarakat Bajau Laut yang Tiada Kerakyatan di Lahad Datu, Sabah”
Siri keenam dan terakhir dalam siri khas Hari Malaysia ini mengupas isu golongan tiada kerakyatan di Malaysia. Bermula daripada kehilangan bayi mereka selepas dianggap tidak sihat, hingga kanak-kanak yang mengalami penderitaan dan kematian akibat kelewatan akses kepada rawatan perubatan, Malaysiakini telah menerbitkan siri artikel yang menyoroti nasib masyarakat Bajau Laut yang tidak mempunyai kerakyatan di Lahad Datu, Sabah. Dalam beberapa hari ini, telah dikongsikan cabaran yang diharungi oleh mereka ketika mencari rawatan perubatan di Hospital Lahad Datu. Jabatan Kesihatan Sabah telah membuat laporan polis untuk menafikan dakwaan bahawa kejadian “bayi dirampas” berlaku di hospital tersebut. Melalui penyiasatan Malaysiakini, kami juga mengetahui bahawa Suhakam sebelum ini telah menjalankan siasatan terhadap isu serupa yang menghalang individu tanpa kerakyatan daripada mendapatkan rawatan perubatan yang sepatutnya di hospital.
Pasukan penyiasat Suhakam yang diketuai oleh pesuruhjaya Suhakam, Mariati Robert, yang juga merupakan bekas peguam besar Sabah, melaksanakan tugas penyiasatan tersebut. Malaysiakini, baru-baru ini, telah mewawancara Mariati dan wawancaranya telah disunting bagi memudahkan pemahaman pembaca. Beberapa kes telah didokumentasikan oleh Malaysiakini di mana ibu tanpa kerakyatan mendakwa kehilangan hak penjagaan anak mereka. Apakah Suhakam akan menyiasat dakwaan ini? Mariati menjawab bahawa jika terdapat sindiket bayi di Hospital Lahad Datu, pengarah hospital perlu dimaklumkan supaya siasatan boleh dijalankan. Bagaimanapun, beliau menekankan bahawa Suhakam memerlukan butiran yang lengkap untuk bermula. Jika individu yang didakwa terlibat mahu Suhakam menyiasat, mereka perlu membuat aduan kepada Suhakam dan laporan polis jika perlu.
Mariati juga menjelaskan bahawa individu tanpa kerakyatan cenderung untuk tidak membuat laporan polis disebabkan oleh ketakutan serta status imigresen mereka. Oleh itu, Suhakam menerima aduan mereka tanpa mengambil kira status imigresen mereka dan memastikan bahawa hak asasi mereka dipertahankan. Selain itu, Mariati juga memberitahu bahawa jika seorang ibu tanpa kerakyatan telah melepaskan anaknya secara sah untuk diambil sebagai anak angkat, dia tidak boleh menuntut semula anak tersebut. Namun, jika ibu tersebut tidak melepaskan anak tersebut secara sah, dia perlu membuat laporan polis. Walau bagaimanapun, sesiapa yang tidak mempunyai dokumen tidak boleh membuat laporan polis. Ini adalah satu masalah besar yang masih perlu diselesaikan.
Dalam wawancara tersebut, Mariati juga membincangkan mengenai proses pengambilan anak angkat yang tidak mudah diluluskan di Mahkamah Tinggi. Beliau memaklumkan bahawa proses ini mengambil masa yang lama dan beliau tidak mempunyai pengetahuan khusus mengenai tempoh yang diperlukan di mahkamah anak Negeri. Beliau juga menyatakan bahawa persetujuan ibu perlu diperoleh dalam kes pengambilan anak angkat. Tambahan pula, Jabatan Kebajikan tidak boleh mengambil anak tanpa kebenaran ibu. Yang paling penting, Mariati menjelaskan bahawa individu tanpa kerakyatan tidak layak untuk mendapatkan perwakilan undang-undang melalui Yayasan Bantuan Guaman Keb