ULASAN | Ini adalah tindakan mahkamah yang diajukan oleh Persatuan Undang-undang Sabah (‘SLS’) terhadap Kerajaan Persekutuan Malaysia pada 9 Jun 2022. Tindakan mahkamah ini dikenali sebagai semakan kehakiman. Semakan kehakiman biasanya digunakan apabila pihak berkuasa awam didakwa menggunakan kuasa mereka secara penyalahgunaan atau melanggar undang-undang.
Dalam semakan kehakiman, Mahkamah Tinggi mempunyai kuasa yang luas untuk menentukan penyalahgunaan kuasa dan untuk membetulkannya. Kerajaan negeri Sabah telah memohon untuk turut serta sebagai responden dalam semakan kehakiman ini.
Kes ini berkaitan dengan kewajipan Kerajaan Persekutuan untuk membayar geran khas setiap tahun kepada Negeri Sabah seperti yang ditetapkan dalam Perlembagaan Persekutuan. Kewajipan ini dinyatakan secara khusus dalam Perkara 112C dan seksyen 2 Bahagian IV dalam Jadual Kesepuluh. Pemberian khas ini, juga dikenali sebagai hak pemberian 40 peratus Sabah, sepatutnya dibayar sejurus selepas pembentukan Persekutuan Malaysia pada 16 September 1963.
Hak pemberian 40 peratus ini adalah salah satu hak yang dijanjikan kepada Sabah di bawah Perjanjian Malaysia 1963. Hak ini penting kerana ia bertujuan untuk memberi sokongan kewangan kepada pembangunan Sabah. Namun, Kerajaan Persekutuan telah mengabaikan kewajipan tersebut selama 48 tahun, dari tahun 1974 hingga 2021.
Pada 14 April 2022, Kerajaan Persekutuan dan Sabah mengumumkan bahawa mereka telah bersetuju untuk membayar geran tahunan kepada Sabah untuk tempoh 5 tahun, namun masih ada perselisihan mengenai hak pemberian 40 peratus.
Pada 20 April 2022, Kerajaan Persekutuan menerbitkan Perintah Kajian Semula 2022 yang membatalkan Perintah Pemberian Khas Sabah (Ulangkaji Pertama) 1970. Perintah ini tidak mengakui kegagalan untuk membayar hak pemberian 40 peratus untuk tahun-tahun yang telah dipersiakan.
SLS menganggap ini sebagai pelanggaran serius terhadap kewajipan perlembagaan Kerajaan Persekutuan dan negeri terhadap rakyat Sabah. Mereka merasakan bahawa ini adalah satu kesalahan awam yang tidak boleh diterima dan harus diperjuangkan.
SLS telah mengambil tindakan guaman ini sebagai tindakan Guaman Kepentingan Awam untuk melindungi hak rakyat Sabah. Mereka telah diberikan kebenaran oleh Mahkamah Tinggi pada 11 November 2022 untuk meneruskan perbicaraan semakan kehakiman ini. Walau bagaimanapun, rayuan Peguam Neg
