Sahabat Alam Malaysia (SAM) telah menyeru kepada kerajaan persekutuan dan Negeri untuk melarang perlombongan unsur nadir bumi (REE) di kawasan sensitif alam sekitar (ESA) seperti hutan simpan kekal. Ini adalah sebagai respons kepada dasar baru kerajaan yang melarang eksport REE dalam usaha untuk melindungi rantaian nilai sumber untuk industri pertengahan dan hiliran. Ini adalah satu larangan yang baik, kerana ia dapat mencegah tekanan terhadap kawasan sensitif alam sekitar yang berkaitan dengan peningkatan permintaan global untuk mineral kritikal ini yang digunakan dalam teknologi berkaitan iklim.
Walaupun kami memahami perlunya pengharaman eksport untuk kepentingan domestik, kami tidak menyokong perlombongan unsur nadir bumi, terutamanya dalam kawasan sensitif alam sekitar seperti hutan simpanan kekal dan ekosistem kepelbagaian biologi. Kerajaan perlu jelas mengenai lokasi sumber unsur nadir bumi ini dan mengenakan larangan perlombongan di kawasan sensitif alam sekitar.
Tidak cukup dengan berbicara mengenai perlombongan yang mampan dan bertanggungjawab, kerajaan perlu melindungi sepenuhnya kawasan sensitif alam sekitar. Membenarkan perlombongan unsur nadir bumi dalam kawasan sensitif alam sekitar akan menyebabkan kesan negatif kepada alam sekitar dan sosial. Ia juga bertentangan dengan dasar iklim dan biodiversiti yang telah sedia ada.
Perlombongan unsur nadir bumi dalam hutan simpan juga bercanggah dengan Akta Perhutanan Negara 1984 dan Dasar Kepelbagaian Biologi Kebangsaan. Kedua-dua cara perlombongan terbuka dan perlombongan larut resap in-situ memberikan kesan serius kepada alam sekitar dan kesihatan sosial. Ini terutamanya benar jika ia terjadi dalam kawasan sensitif alam sekitar atau melibatkan hak tanah adat Orang Asal dan Orang Asli. Perlombongan larut resap in-situ juga memerlukan pembersihan kawasan tumbuh-tumbuhan dan boleh mencemarkan air bawah tanah.
Penggunaan ammonium sulfat dalam perlombongan larut resap juga boleh menyebabkan pencemaran sulfat yang berterusan selepas perlombongan dihentikan. Ia boleh merosakkan sungai dan takungan melalui pencemaran nutrien yang lebih teruk, serta meningkatkan pengeluaran mikrob hidrogen sulfida yang sangat toksik kepada organisma dan tumbuhan akuatik.
Istilah ‘unsur nadir bumi bukan radioaktif (NR-REE)’ yang digunakan di Malaysia boleh mengelirukan, kerana menghasilkan 1 tan unsur nadir bumi akan menghasilkan 2,000 tan sisa toksik, termasuk air sisa dan sisa radioaktif. Oleh itu, walaupun memang tiada pengganti langsung untuk unsur nadir bumi, terdapat cara untuk menghasilkan ‘super magnet’ bebas nadir bumi atau inovasi lain yang boleh menggantikan penggunaan mineral nadir bumi dalam motor dan penjana magnet kekal.
Penggunaan motor elektrik yang tidak bergantung kepada nadir bumi dijangka meningkat mencari ganda menjelang 2030, dan alternatif yang lebih maju sudah ada untuk menggantikan magnet kekal dalam turbin angin dan kenderaan elektrik. Banyak pengeluar utama telah melabur dalam penyelidikan ini. Malaysia perlu menganjurkan alternatif terhadap penggunaan unsur nadir bumi dan tidak mempromosikan penggunaannya.
Pasaran sudah beralih kepada alternatif ini dan ini adalah trend pada masa hadapan. Apabila Malaysia bergerak ke arah tenaga bersih, kita perlu faham sejauh mana peralihan ini adalah “bersih” dan “adil”. Jika peralihan ini merosakkan ekosistem hutan dan sumber air penting kita yang digunakan untuk mengekang perubahan iklim global, ia akan bercanggah dengan matlamat iklim dan pembangunan mampan.
Malaysia perlu melabur dalam alternatif kepada penggunaan unsur nadir bumi dan mengambil langkah yang lebih proaktif dalam arah ini.
